بررسی قراردادهای سوآپ نرخ بهره از دید فقه امامیه

امروزه با توسعه نهادهای مالی و گسترش دامنه تجارت، مدیریت ریسک اهمیت ویژه ای در مطالعه های اقتصادی دارد. رویکردها و ابزارهای متنوعی جهت مدیریت و کاهش انواع ریسک پدید آمده است. یکی از ابزارهای پراستفاده در گستره مدیریت ریسک، سوآپ است که در آن مجموعه ای از جریان های نقدی ثابت با مجموعه ای از جریان های نقدی شناور مبادله می شود. قراردادهای سوآپ نرخ بهره در جایگاه یکی از انواع قراردادهای سوآپ، نقش مهمی در مدیریت و پوشش ریسک نرخ بهره دارد. مقاله پیش رو ضمن معرفی این ابزار مالی با رویکردی فقهی به دنبال بررسی امکان استفاده از این قرارداد از منظر فقه امامیه بوده و امکان انطباق آن با عقدهای رایج اسلامی را مورد بررسی قرار داده است. در تحقیق پیش رو، امکان انطباق قرارداد پیش گفته با قراردادهای بیع دین به دین، بیع کالی به کالی و صلح دین به دین مورد بررسی قرار گرفته و امکان استفاده از این قرارداد در قالب صلح دین به دین مورد تأیید قرار گرفت. در قراردادهای سوآپ نرخ بهره به علت شبهه غرری بودن و ربوی بودن آنها این نتیجه حاصل شد که قراردادهای سوآپ نرخِ بهرهِ متعارفِ غرب با اصول قراردادهای اسلامی و فقه شیعه منطبق نیست و امکان استفاده از این ابزار در بازارهای کشور وجود ندارد.